فرش ماشيني و فراز و فرودهاي آن
فرش ماشيني چيست؟
فرش ماشيني گونهاي مصنوعي از قالي است كه بر خلاف فرش دستبافت توسط ماشينآلات صنعتي بافته ميشود. به دليل سرعت توليد و همچنين ارزان بودن مواد اوليه نسبت به فرش دستبافت قيمت ارزان تري دارد و از مزاياي آن سادهتر بودن اجراي آن، بهتر بودن نقش و باكيفيتتر انواع تصاوير هنري و شخصي روي آن است.
تاريخچه فرش در ايران
پيشينه تلاش براي توليد فرش در ايران، به هزاره دوم پيش از ميلاد ميرسد. فرش پازيريك كهنترين فرش جهان، اثري ايراني است. آثار گرانبها و زيبايي كه از بخشهاي مختلف ايران به دست آمده، گواه آن اند كه منسوجات ارزشمند و بحثبرانگيزي در اين دوران وجود داشتهاند، ازجمله تابوت سفالي دوران دالما، كردستان، همچنين آيينه? مسيِ زنگزده? نوعِ ايلامي در تپه سيلك و ساير مناطق.
بعد از گذشت هزارههاي متمادي، تقريباً در هزاره دوم پيش از ميلاد، انسان توانست چگونگيِ بههم ريسيدنِ نخها و ساختنِ طناب را كشف كند. اين اكتشاف مانند تمام اكتشافهاي تاريخ فوايد بسيار سودمندي براي هنر و صنعتِ آن دوران داشت. از جمله آن كه از رشتههاي درهمتنيده? طناب مانندي براي زيباييِ ريشههاي فرش استفاده ميكردند. آثار بهدستآمده از مناطقي مانند گورهاي مارليك، قلعه? كوتي در ديلمان، و همچنين حسنلو نزديك اروميه شاهدهايي بر اين ادعا هستند.
تاريخچه پيدايش فرش ماشيني
تاريخچه پيدايش فرش ماشيني در ايران نشان ميدهد كه اين محصول در ايران عمري تقريباً 40 ساله دارد. در ابتداي دهه 50 اولين فرش ماشيني توليد داخل در كارخانجات مخمل و ابريشم كاشان توسط ماشينهاي مخمل بافي ژاكارد و با الياف مصنوعي براق و پرز نسبتاً كوتاه و وزن سبك، بافته و روانه بازار گرديد. همزمان با آن عدهاي از تجار، فرشهايي با همين مشخصات و تا حدي مرغوبتر از كشور بلژيك وارد بازار ايران نمودند و سليقه ايراني را با پديده فرش ماشيني آشنا كردند.
با مشاهده استقبال نسبتاً مطلوبي كه مردم از فرش ماشيني به عمل آوردند صاحبان گروه صنعتي بهشهر كه از كارخانهداران و سرمايهگذاران خوشنام كشور بودند، اقدام به تأسيس شركت بزرگي به نام شركت صنايع كاشان نمودند كه فعاليت آن در زمينه توليدات مواد مرتبط با فرش و همچنين خود فرش ماشيني بود و اولين محصول آن در سال 1353 به بازار عرضه شد. اين محصول با نمونههاي قبلي كاملاً متفاوت و شباهتهاي زيادي به فرش دستباف داشت كه به خصوص نوع پشمي آن فوقالعاده مورد اقبال عمومي قرار گرفت. متعاقب آن شركتهاي ديگري از جمله شركت شهباف كه بعدها به فرش گيلان تغيير نام داد و همچنين شركتهاي فرش پارس و مولن روژ (نقش ايران) و فرش اكباتان تأسيس و به رقابت پرداختند.
فراز و فرودهاي فرش ماشيني ايران
اين امر تا اواخر سال 57 بهطور معمول ادامه داشت و شركتهاي بزرگ توليدكننده فرش با هم در حال رقابت بودند. پس از مصادره اموال و كارخانجات تعدادي از سرمايهداران ايراني در سال 58 از جمله شركتهاي ملي (مصادره شده)، كارخانجات فرش ماشيني موجود نيز چون صدها واحد توليدي ديگر زير پوشش مديريتي سازمانهاي دولتي مثل سازمان صنايع ملي ايران، بنياد مستضعفان و جانبازان و … درآمد و مديران دولتي اكثراً كم تجربه و بيگانه با مسائل صنعت، به مديريت اين كارخانجات بزرگ و با ارزش منصوب شدند و از آن پس منحني حيات اين كارخانجات به سراشيبي افتاده و رو به افول نمود.
در سال 57 تعدادي از متخصصان صنعت نساجي و دستاندركاران صنعت فرش ماشيني و همچنين پارهاي از كارخانهداران كه تا آن زمان در رشتههاي ديگر نساجي فعال بودند به فكر ايجاد واحدهاي جديد فرش ماشيني افتادند و كارخانجاتي از قبيل قالي سليمان، فرش مشهد، فرش شيراز (دناژ)، فرش مازندران، فرش باستان و ستاره كوير و تعدادي ديگر در گوشه و كنار كشور و با ماشينهاي مربوط به آن زمان مثل وندويل ALD61 و AL1 و TEXTIMA شروع به كار نمودند و از همينجا سير تحول فرش ماشيني در بخش خصوصي و توقف يكي پس از ديگري كارخانجات بزرگ موجود تحت پوشش دستگاههاي دولتي آغاز شد.
با انتقال تدريجي متخصصان شاغل در كارخانههاي بزرگ به كارخانههاي نوپا رقابت جديدي در زمينه توليد فرش ماشيني در ميان واحدهاي بخش خصوصي درگرفت، ولي تحول اساسي در صنعت فرش ماشيني در كشور از سال 65 شروع شد كه اين سير تحول موجب ايجاد بيش از 1600 واحد كوچك و بزرگ توليدكننده فرش گرديد كه در حال حاضر مشغول رقابتند.
فرش ماشيني كاشان و آران و بيدگل تحول بزرگ در دنياي فرش ماشيني
در سال هاي اخير، كارخانجات بسياري توسط بخش خصوصي براي توليد فرش ماشيني در كاشان و آران و بيدگل مشغول به كار و توليد شده اند. به طوري كه بيش از 40 درصد فرش ماشيني توليد شده در كشور در اين كارخانجات توليد مي شود.
از ويژگي هاي فرش ماشيني كاشان ، تنوع بالا در طرح و رنگ فرش و جنس به دليل رقابت بسيار زياد در توليد فرش ماشيني در اين خطه است. قبل از خريد فرش ماشيني با ويژگي هاي فرش بايد آشنايي داشته باشيد تا فرش مناسب خود را بيابيد . علاوه بر اين، همين بازار رقابتي موجب كاهش قيمت تمام شده توسط كارخانجات فرش ماشيني كاشان نسبت به فرش هاي توليد شده در شهر هاي ديگر است.
پيشينه زياد توليد فرش در شهر كاشان، موجب بالا بودن تجربه توليدكنندگان و همينطور دسترسي ساده آن ها به همه ملزومات توليد فرش ماشيني در يك مكان شده است.
علاوه بر اين كه همين رقابت بالا در توليد فرش ماشيني، سبب مي شود كه جديدترين تكنولوژي هاي توليد فرش ماشيني در كاشان و آران و بيدگل براي توليد مورد بهره برداري قرار گيرد. از جمله فرش شگي , سجاده فرش , فرش گل برجسته , فرش كلاريس و محصولات متنوع ديگر كه هر كدام ويژگي هاي خاص خود را دارند .
برچسب: